Aansprakelijkheid van een accountant
Buiten het eigen wereldje van accountants, weet eigenlijk niemand waar een accountant verantwoordelijk voor is, en waar hij aansprakelijk voor kan worden gesteld. Daar wordt in dit artikel in korte stijl, voor zover mogelijk, antwoord op gegeven.
Twee type’s accountants:
Je hebt RA’s & AA’s. De RegisterAccountants zijn in de regel het duurst en moeten ingezet worden bij alleen grotere bedrijven (50> werknemers, 6mlj> activa, 12mlj> omzet). Deze RA’s zijn belast met controle. Accountant-Administratieconsulenten zijn in de regel actief in het MKB. Dan moet u denken van kleine zzp’er tot redelijk grote onderneming, maar onder de criteria van 50 werknemers enz. Deze stellen de jaarrekening op & geven bedrijfsadvies.
Jaarrekeningen die gecontroleerd worden (RA’s) hebben een belangrijke rol in het maatschappelijke verkeer. Veel stakeholders (leveranciers, afnemers, medewerkers) hebben er belang bij dat het rapport overeenkomt met de werkelijkheid. Als personeel bijvoorbeeld een pensioen opbouwt bij de werkgever, wil je zeker weten dat de werkgever ECHT een potje opbouwt om het pensioen later uit te betalen.
De jaarrekeningen in het MKB segment, dus voor AA accountants, hebben een veel kleinere rol in het maatschappelijke verkeer. Echter bevat deze jaarrekening ook onderdelen waar stakeholders keuze’s op kunnen baseren. Zo is elke onderneming verplicht een balans te publiceren, waarop zijn eigen vermogen staat. Als een bedrijf te weinig, of zwaar negatief eigen vermogen heeft, kan een leverancier besluiten om geen zaken met dat bedrijf te doen. Als de gedeponeerde jaarrekening fouten bevat, en het eigen vermogen wordt bijvoorbeeld rooskleuriger weergegeven, kan de leverancier het bedrijf aansprakelijk stellen. De leverancier komt daar natuurlijk pas achter, als het al is misgegaan.
Wie is dan aansprakelijk? De Accountant of het bedrijf?
De accountant is verantwoordelijk voor een jaarrekening conform verslaggevingsvereisten. Het bedrijf is verantwoordelijk voor de juistheid van de jaarrekening. Het bedrijf is dus verantwoordelijk indien de jaarrekening een foutieve presentatie zou weergeven van de werkelijkheid. Een misleidende voorstelling zou zelfs kunnen leiden tot bestuurlijke aansprakelijkheid waarbij de aandeelhouder van het bedrijf privé aansprakelijk wordt gesteld.
En de accountant? Die kan voor de accountantskamer worden gesleept. Elke week worden er in Zwolle zaken behandeld waarbij de accountant maximaal € 8.100 riskeert als boete. Uiteraard heeft de wetgever rechtsmiddelen om bij uitzonderlijke zaken harder te straffen, maar in de regel gebeurd dat niet. De straf voor economische delicten is ook relatief zacht. Hier volgt een praktijkvoorbeeld (AHOLD omstreeks 2002).
Kerncijfers boekhoudschandaal AHOLD:
- Omzet in 2000 werd 26% hoger gepresenteerd (51,5 miljard van 40,8 miljard)
- Bedrijfsresultaat in 2000 werd 44% hoger gepresenteerd (2,3 miljard van 1,6miljard)
- Omzet in 2001 werd 23% hoger gepresenteerd (66,5 miljard van 54,2 miljard)
- Bedrijfsresultaat in 2001 werd 42% hoger gepresenteerd (2,7 miljard van 1,9 miljard)
In gewone mensentaal: jij zegt tegen iedereen dat je bijna een half x meer verdient. Wat zijn dan de potentiele mogelijkheden:
- Banken geven je lagere rente want je bent solide
- Je aandelenkoers gaat omhoog want je bent solide
- Je hebt een sterkere handelspositie met leveranciers want je bent solide
Maar dan ineens ben je bijna de helft minder solide. Dat is vervelend voor de mensen die jou vertrouwde en in je hebben geinvesteerd. De voornoemde voordelen gaan dan de compleet andere richting op. Je bent minder solide want je liegt over je cijfers. En in 2002 (1e jaar na neppe verslagjaren), lijdt het bedrijf een verlies van 1,2 miljard euro. Daarnaast schikt het bedrijf met een boete van circa 8 miljoen in Nederland. In Amerika wordt voor 937 miljoen dollar geschikt door een collectieve rechtzaak. In Connecticut wordt voor 297 miljoen dollar geschikt. De aanklacht tegen de accountant is door de rechter verworpen.
Er is dus voor ruim een miljard aan dollars en 8 miljoen in Nederlandse euro’s verloren. Wat voor straf kregen deze mensen?
- Van der Hoeven (voorzitter raad van bestuur) kreeg een geldboete van € 30.000 aan het OM en heeft 5 miljoen betaald aan Ahold
- Meurs (financieel directeur), werkstraf 240 uur (6 volle werkweken), geldboete van € 100.000 (OM) & € 600.000 aan Ahold
- Andreae (raad van bestuur) geldboete € 30.000
- Accountant (berispt(=op de vingers getikt) door accountantskamer), civiele procedure loopt nog
Samenvattend: 1,2 miljard dollar & 8 miljoen euro aan boetes voor het bedrijf Ahold, tegenover 5.6miljoen euro aan boetes voor de daders. Voor fraude op miljardenschaal, loop je het risico om een boete te krijgen van enkele tonnen. Oftewel, het loont. Want deze directeuren hebben gewoon hun miljoenen bonussen & salarissen gekregen, daar moet nu echter een boete van af. Vakkenvullers moeten letterlijk tonnen aan uren draaien om ook maar een fractie van dat inkomen te verdienen. Terwijl diezelfde vakkenvullers geen miljarden euro’s aan schade aanrichten.
Dit gesmijt met geld lijkt een ver van je bed show. Maar ga eens na waar al dat geld anders naar toe had kunnen gaan? Minimumloonwerkers die meer zouden verdienen, meer geld aan maatschappelijk verantwoorde doelen, meer belasting zodat wij als natie meer geld overhouden voor infrastructuur etc. Dit soort praktijken houden vooruitgang echt tegen.
Bronnen cijfers AHOLD: